Węgrów – perła baroku na styku Mazowsza i Podlasia

To niewielkie miasteczko leżące na pograniczu dwóch regionów może pochwalić się barokowymi obiektami, jakich próżno szukać w innych częściach kraju, barwną przeszłością, a jakby tego było mało zupełnie wyjątkowym zabytkiem, który swoją tajemniczą historią do dziś wzbudza ciekawość i lęk.

Tygiel kultur i religii
Początki Węgrowa sięgają XV wieku, kiedy po ociepleniu stosunków z Wielkim Księstwem Litewskim na te ziemie zaczęli przybywać koloniści ze ścisłego Mazowsza. Miasto w XVI wieku przeżywało prawdziwy rozkwit gospodarczy dzięki kontaktom handlowym w Gdańskiem. W tym samym czasie zostało własnością prywatną Radziwiłłów, czego skutkiem był napływ protestantów. W 1565 roku Węgrów stał się kolebką braci polskich, tutaj działała przeniesiona z Warszawy parafia luterańska i odbywały się synody protestanckie. W Węgrowie mieszkali liczni koloniści szkoccy oraz Żydzi, którzy stanowili ponad 60 proc. ludności miasta. Z racji tak bogatej historii, wynikającej m.in. z położenia Węgrowa, o jego przeszłości i zabytkach można opowiadać długo. Tutaj skupimy się na najcenniejszych i najciekawszych.

Bazylika Mniejsza pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny – najstarsza i najbardziej reprezentacyjna budowla miasteczka, która swój niezwykły, barokowy kształt zawdzięcza Tylmanowi z Gameren. W środku znajdują się m.in. unikalne freski najsłynniejszego malarza dobry baroku w Polsce – Michała Palloniego.

Lustro mistrza Twardowskiego – autentyczne lustro w zakrystii bazyliki pochodzi z drugiej połowy XVI wieku. Miało ono należeć do nadwornego królewskiego alchemika Twardowskiego, co potwierdza znajdujący się na jego ramie łaciński napis: „LUSERAT HOC SPECULO MAGICAS TVARDOVIUS ARTES LUSUS AT ISTE DEI VERSUS IN OBSEQUEUM EST” – „Tym lustrem Twardowski czynił magiczne sztuki, ale obrócone to zostało na służbę Bogu”. Według legendy skutki wpatrywania się w zwierciadło mogą być katastrofalne, mówi się, że doświadczył ich sam cesarz Napoleon, przebywający w Węgrowie w drodze na przegraną wojnę z Rosją.

Zespół poreformacki – kolejny przykład kunsztu Tylmana z Gameren, najcenniejszym elementem wyposażenia świątyni jest wyjątkowo piękny krucyfiks barokowego mistrza dłuta Andrzeja Schlütera.